Danas se obeležava Dan zaštite prirode Srbije, a ovo su zaštićena prirodna dobra na teritoriji Leskovca

Zavod za zaštitu prirode Srbije saopštio je povodom Dan zaštite prirode Srbije koji se obeležava danas, da je taj datum ustanovljen Zakonom o zaštiti prirode 2009. godine kako bi se javnosti predstavio značaj očuvanja prirodne baštine.

Za Dan zaštite prirode u Srbiji odabran je 11. april zato što je toga dana 1949. godine prvi put ustanovljen status jednog područja kao zaštićenog prirodnog dobra, a to su vodopadi u okviru Spomenika prirode „Velika i Mala Ripaljka“ na teritoriji opštine Sokobanja.

Leskovački kraj obiluje prirodnim lepotama koje su po svojoj raznolikosti i lepoti veoma retke. Preduslovi za to su geografski položaj i umereno-kontinentalna klima koju karakterišu veoma blage zime i umereno topla leta. Odlika ovog kraja su brojne planine, jezera, reke, banje, kanjoni, klisure koji obiluju izuzetnim primercima flore i faune.

Područje okoline Jašunjskih manastira

Osnovne vegetacijske karakteristike okoline manastira čine lišćarske šume. One su relativno očuvane, a u njihov sastav ulazi više šumskih zajednica rasprostranjenih u zavisnosti od nadmorske visine, sastava zemljišta i ekspozicije. Najveći deo šuma je izdanačkog porekla, gustog sklopa, pa je travnati pokrivač siromašan po broju i po zastupljenosti vrsta. Obzirom na prirodne karakteristike staništa, najzastupljenije su sastojine hrasta kitnjaka (Quercus. petrea) i cera (Quercus cerris). Na delu površina nalazi se i oko 43 ha borovih kultura raznih starosti, kao i zanemarujuća površina od 1,60 ha pod bagremom. Jedan deo borovih kultura, površine od oko 15 ha izgoreo je u visokom požaru 1994. godine. Tome treba pridodati i 7 ha hrastovih šuma, opustošenih požarom, koje se nalaze u manastirskom vlasništvu. Ove površine su tokom prethodnih godina sanirane, a hrastove kulture veštački podignute.

Na sednici SO Leskovac, na zajednici svih veća od 09.11.1989. godine, doneta je odluka o zaštiti i utvrđivanju granica neposredne okoline i prirodnog prostora oko manastira Sv. Jovan i Sv. Bogorodica Crkvene opštine Leskovac br. 06-27/89-01, radi očuvanja prirodnog prostora i njegovog planskog uređenja i korišćenja. Neposredna okolina- prirodni prostor Jašunjskih manastira (zaštićena okolina) od opšteg je interesa da se očuva, održava, planski uređuje i koristi, saglasno odredbama Zakona o zaštiti prirode “Službeni glasnik RS“, br. 36/09′ i Zakona o zaštiti kulturnih dobara“Službeni glasnik RS“, br. 71/94.

Strogi prirodni rezervat – „Zeleniče“

Lovorvišnja – zeleničje (Prunus laurocerasus) u Srbiji se jedino javlja na ovoj lokaciji na nekoliko hektara, na dve do tri odvojene površine. Zeleničje predstavlja tercijalni endemorelikt, koje se na ovom mestu javlja jedino na svom prirodnom arealu. Ovu retku vrstu otkrio je Josif Pančić 1886. godine. Na ovom lokalitetu, razmnožava se vegetativno, cveta i plodonosi. Visine je od 1 do 3 metra. Ova asocijacija u naučnim krugovima je opisana kao Lauroceraso-Fagetum serbicum.

Na području celog ZPD su zastupljene očuvane čiste bukove sastojine, a lovorvišnja je u žbunastoj formi. Sastojina je gustog sklopa i dobro očuvana. Strogi prirodni rezervat po površini je u odnosu na celokupnu obraslu površinu (37.440,40 ha) zauzima 0,1 %, dok je učešće u ukupnoj zapremini 0,3 %.

U strogom prirodnom rezervatu, zabranjeno je vršiti bilo kakve promene koje ometaju spontani prirodni razvoj životne zajednice i staništa u celini (zabranjene su sve vrste seča, odnosno korišćenje lovorvišnje i ostalih vrsta koje su tu prisutne, kao i njihovo iznošenje u cilju presađivanja van rezervata; zabranjuje se iznošenje zemljišta i vađenje kamenja, ispaša stoke, sakupljanje stelje, trave, mahovine, semena, kao i uklanjanje leževine, trulih stabala i sl.; svaki lov na krupnu i sitnu divljač, kao i na sve vrste ptica; unošenje stranih vrsta biljaka i životinja, čije bi prisustvo moglo da izazove nepoželjne ekološke posledice, kao i izvođenje svih građevinskih radova).

Spomenik prirode “Stablo oskoruše“

Stablo se nalazi na imanju Nešić (Vide) Vitomira, na KP br. 586 KO Sejanica.

Stablo oskoruše predstavlja kapitalan primerak svoje vrste kako po starosti i dimenzijama, tako i po dekorativnosti. Krošnja je lepo formirana, širina je veća od visine stabla, što govori da je ovo stablo od najranije mladosti raslo na osami. Relativno je dobrog zdravstvenog stanja. U Srbiji je veoma mali broj starih primeraka oskoruše ovakvih dimenzija, starosti i vitalnosti, te ovo stablo predstavlja interesantan biološki fenomen i retkost. Ova vrsta polako izumire, jer se u prirodi teško razmnožava.

Pregledom spomenika prirode „Stablo oskoruše“ u Velikoj Sejanici 2019. godine utvrđeno je da je izvršeno spaljivanje trave i rastinja u okolini stabla pri čemu je vatra oštetila koru Oskoruše na severnoj strani prizemnog dela stabla, takođe konstatovano je da je oštećena oznaka zaštićenog dobra. Meštani Velike Sejanice nisu pružili pomoć u identifikovanju počinioca. Oštećeni delovi stabla tretirani su fungicidom.

Spomenik prirode “Kutleški hrast – zapis“

Stablo se nalazi na imanju Hranislava (Vladimira) Stefanovića, na KP br. 120 KO Kutleš.

U Srbiji je veoma mali broj primeraka hrasta lužnjaka sa ovakvim impozantnim dimenzijama i starosti, stoga ovo stablo predstavlja biološki fenomen i pravu retkost.

Prema kategorizaciji zaštićenih prirodnih dobara Kutleški hrast se stavlja u III kategoriju- značajno prirodno dobro. Režimom III stepena zaštite dozvoljava se selektivno i ograničeno korišćenje prirodnih dobara i kontrolisane intervencije i aktivnosti u prostoru, ukoliko su usklađene sa funkcijama ZPD.

Zabranjuje se:

– zaštićeno stablo seći, lomiti grane, kidati lišće, guliti koru i slične radnje koje ugrožavaju njegov opstanak

– deponavati bilo kakav otpad ispod njegove košnje

– ložiti vatru u neposrednoj blizini stabla

Dozvoljavaju se:

– Biološko-tehničke mere zaštite, pod uslovima koje utvrđuje zavod za zaštitu prirode Srbije

U saradnji sa stručnim licima za zaštitu bilja Poljoprivredno savetodavne službe iz Leskovca 2019. godine izvršen je pregled spomenika prirode „Kutleški hrast – zapis“. Pregledom je utvrđeno prisustvo štetnih insekata gusenica, vaši i minera. Radi zaštite hrasta izvršen je tretman krošnje hrasta sredstvima za zaštitu bilja koje su preporučile stručna lica Poljoprivredno savetodavne službe.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, kao i Twitter nalogu.

Pratite REШETKU na Facebook, Instagram, X (Twitter) i TikTok mreži. Budite uvek u toku!