„Spiši i pospješi mnogo grešnaa ruko dobra i slatkaa slovesa dondeže ne naidet samrtni konac“
Na danažnji dan, 12. maja 2024. godine, pre 25 godina preminuo je leskovački sveštenik protojerej stavrofor Dragutin Đorđević, u narodu poznat kao pop Gute.
Životni put prote Guteta od 92 godina nije lako ni jednostavno opisati i setiti se mnogih važnih događaja. Prota Dragutin Đorđević rođen je 12. februara 1907. godine u Leskovcu od oca Milana i majke Julke. Živeli su u kući gde se sada nalazi Narodna biblioteka u Leskovcu. Datum protinog rođenja je sporan. „Po matici rođenih crkve leskovačke, kako je zapisao prota Đorđe Kamperelić rodom iz Prizrena, rođen sam 31. januara, a kako mi je majka kazivala, onda otac i moja po majci baba Dika, rođen sam 30. januara na praznik Tri jerarha: „Biju zvona, biju, a služba u crkvi se služi i ti se rodi.“ Ja sam više za drugu varijantu, da sam rođen na Tri jerarha. Utoliko pre, što su moji roditelji slavili moj rođendan svake godine na ovaj praznik. U vezi s rođenjem da kažem i ovo. Običaj je kod nas, kad se dete rodi, da se iskaže želja šta da bude novorođenče, čime da se zanima u životu. Baba Dika je kazala pop da budem, a otac oficir. I, eto, ispunila se babina želja. Postao sam sveštenik. No, baba se zabrinula kad je bilo moje krštenje. Pošla, kaže, u crkvu i sretne je neko muško dete i kaže baba:
„Babo, ja znam kako će to dete da dobije ime.“
„Kako?“ – pita baba
„Dragutin.“
I, kum Proka Milošević, čuveni leskovački trgovac, na krštenju da to ime. Baba Dika je bila ne malo iznenađena tim predskazanjem i proricanjem.“
Dragutin je kršten 4./17. februara 1907. godine u leskovačkoj crkvi Odžakliji. Krštenje je obavio okružni protojerej leskovčki Stevan Komnenović, a kuma na krštenju je bila Paraskeva, žena Proke Miloševića.
Osnovnu školu i Kraljevsku srpsku realku završio je u Leskovcu. Realku završava školske 1922/1923. godine, da bi sa blagoslovom vladike niškog Dositeja Vasića otišao na Bitoljsku bogosloviju svetog Jovana Bogoslova. Odlukom Ministarskog saveta Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca od 5. oktobra 1921. godine, a na inicijativu bivšeg episkopa ohridskog Nikolaja Velimirovića osnovana je Bitoljska bogoslovija, značajna obrazovna institucija Stare Srbije. Prva generacija bogoslova u kojoj se nalazio i Dragutin upisana je septembra 1922. godine. Iako novonastala, Bogoslovija u Bitolju je imala kvalitetan nastavnički kadar od kojih posebno treba izdvojiti prepodobnog oca Justina Popovića, ruskog arhimandrita i naučnika Kiprijana Kerna, svetog Jovana Maksimovića, potonjeg episkopa šangajskog i sanfrancikanskog, ruskog episkopa Nikolaja Karpova, potonjeg episkopa londonskog. Bogosloviju u Bitolju prota Dragutin završava 1928. godine. Po završetku Bogoslovije vraća se u Leskovac gde počinje da radi 1929. godine kao pomoćnik blagajnika Opštine leskovačke. U braku sa Nadeždom, devojačko Mitić stupa 1929. godine. Sa Nadeždom je imao četiri sina: Milana (1929 – 1970), Zorana (1931 – 2010), Predraga (1935 – 2009) i Vojina (1939 – 2013). Deca su školovana sa finasijskim teškoćama, a posebno težak period za porodicu je bio za vreme i nakon Drugog svetskog rata. Prota Gute je 1930. godine rukopoložen za sveštenika i dobija parohiju Crkovničku sa sedištem u Donjoj Lokošnici. Služio je u manastiru Svetog Jovana i Manastiru Presvete Bogorodice u Jašunji. Premeštaj za Turekovac usledio je 1936. godine. Prota Dragutin Đorđević je odlukom Njegovog Preosveštenstva Episkopa niškog g. Irineja penzionisan i razrešen parohije turekovačke 8. oktobra 1979. godine. U rešenju o penzionisanju prote Dragutina, vladika Irinej je zapisao: „Ovom prilikom uvaženom protojereju ocu Dragutinu Đorđeviću izražavamo svoju veliku zahvalnost na samopregornom radu i požrtvovanju na svetoj njivi Gospodnjoj na kojoj je i kao čovek i kao svetosavski sveštenoslužitelj ostavio neizbrisiv trag. Za sve podvige i trudove Crkvi Hristovoj neka mu Pastirenačalnik Hristos daruje mirnoje i dolgodestvenoje žitije, zdravije i spasenije.“ Živeo je u ulici Partizanskoj broj 3.
Prota Dragutin Đorđević umro je 12. maja 1999. godine, a sahranjen na Svetoilijskom groblju u Leskovcu 13. maja 1999. godine.
Kruna njegovog rada su četiri knjige. Tri je izdala Srpska akademija nauka i umetnosti (SANU), a jednu knjigu izdao je Narodni muzej u Leskovcu. Pod redakcijom akademika Nade Milošević Đorđević SANU je 1958. godine izdao proti Gutetu knjigu „Život i običaji naroda u Leskovačkoj Moravi“, 1988. godine „Srpske narodne pripovetke i predanja iz leskovačke oblasti“, 1990. godine „Narodne pesme iz leskovačke oblasti“. Treću knjigu posvetio je svom sinu Milanu i supruzi Nadeždi: „Sa tugom i bolom posvećujem ovaj svoj rad rano preminulom sinu Milanu i supruzi, pokojnoj Nadeždi, mome saputniku i satrudniku na poslovima narodnog stvaralaštva i svim mojim živim i mrtvim kazivačima i informatorima, likovima svetle uspomene, koji su ostali u najvidnijem mestu u albumu moje duše.“
Narodni muzej u Leskovcu 1985. godine mu je izdao monografiju „Život i običaji narodni u leskovačkom kraju“
Napisao je okvirno oko 2260 stranica tekstova, 430 numera u bibliografiji, sakupio 500 narodnih priča i predanja, 700 pesama lirskih, epskih, šaljivih.
Pop Gute bio je član Folklorista Jugoslavije, Etnološkog društva Jugoslavije, Međunarodnog društva antropologa i etnologa, Društva za izučavanje zdravstvene kulture u Jugoslaviji, Istorijskog društva Leskovca, član redakcije Leskovačkog zbornika, kao i jedan od njegovih osnivača i saradnika od prvog broja 1960. godine.
Za svoj rad je više puta nagrađivan. Dobitnik je Oktobarske nagrade grada Leskovca 1967. godine. Nosilac je i Vukove nagrade, kao i nadimka „Moravski Vuk Karadžić“ Učestvovao je na međunarodnim simpozijumima i kongresima folklorista u Parizu, Moskvi, Ankari, Trnovu, Ohridu, Dojranu.
San da napiše knjigu o svim crkvama, kapelama, crkvištima na teritoriji tri namesništva: leskovačkog, jablaničkog i vlasotinačkog nije mu se ostvarilo.
„To su moje preokupacije, koje me plaše i uznemiravaju, jer za realizaciju tih projekata treba u najvećoj meri fizička snaga, obilasci, fotografisanje, sređivanje građe i prekucavanje podataka do kojih sam dosad došao. Da li ću za sve to imati vremena, da li će mi Bog produžiti ne samo vreme nego i zdravlje, to ne znam.“
mast. istori. Milan Ž. Trajković
