Obmana ili osmišljena varka, prvobitno je, doduše, bila namenjena ruskoj carici Katarini, ali su joj, u proteklih gotovo 240 godina, brojni vladari, često pribegavali, svesno i ciljano zamagljujući istinu i mnogo sumorniju realnost.
Jesu se načini i sredstva ulepšavanja pravog stanja stvari znatno promenili, ali nema sumnje da je maskiranje stvarnosti zgodan način da se obezbedi naklonost građana, odnosno glasača. A sve je osmislio i u delo sproveo, još 1787. godine, ruski knez i generalferdmaršal Georgi Aleksandrovič Potemkin.
Kada su, posle Prvog rusko-turskog rata, Krim i severne obale Crnog mora, pripojeni Rusiji, Potemkin je bio zadužen za kolonizaciju novoosvojenih krajeva. Da bi pokazao brz i uspešan razvoj, odnosno ekonomski procvat tog područja, organizovao je trijumfalno putovanje carice Katarine na Krim.
Pošto stanje u Novorusiji ni izdaleka nije bilo onakvim kakvim ga je prikazivao Potemkin, trebalo je dočarati idiličan način života tamošnjeg stanovništva.
Duž čitavog puta, naredio je da se izgrade naselja, koja su bila samo kulise, a seljaci, dovedeni iz drugih krajeva, u prazničnim odelima i sa buketima poljskog cveća u rukama, dočekivali su Njeno carsko veličanstvo.
Uz sami put, složeni su džakovi, koji su, umesto žitom, bili napunjeni peskom. U gradovima, kroz koje je prolazila svečana kolona, sazađeni su brojni parkovi i aleje, koji su se desetak dana kasnije sušili i nestajali. U Hersonu je sagrađena tvrđava, a srušila se tokom prve oluje, dok je blistava i raskošna lađa, kao dekoracija, stajala na suvom, jer bi, odmah po spuštanju u vodu, potonula.
Bucmasti, rumeni, veseli i lepo obučeni seljaci iz špalira za doček su, čim bi kraljica prošla, prevoženi dalje, da bi, kao dekoracija, poslužili dva-tri puta.
Kako je u delegaciji bilo i stranih diplomata, prevara nije dugo mogla ostati skrivena, iako je kraljica pokušavala opovrgnuti glasine koje su do nje dopirale. Priče o podvali, počele su se širiti, a već polovinom 19. veka širom Evrope odomaćio se izraz Potemkinova sela.
Zar i danas nismo svedoci lažnog sjaja, idejnih kulisa i fraza iza kojih ne stoji ništa, osim siromaštva i praznine, a to se, nikakvim obmanama ne može sakriti.
S.Stojiljković
